L'ORALITAT

De que servís une lenga ?

A comunica, nú ? , entre personas que se comprenon, çó que vòl dire que la qu'entend las paraulas de la que parla comprend immediatament çó que pensaba la que parlaba.

Acó me sembla qu'és la prumièra forma de la lenga : metre sas idéias en una forma que se posque comunicà a una autra persona, directament e naturèlament (oralament) ...

Pensi qu'es acó que s'apèla l'ORALITAT.

Disi pas tot acó per començà una novèla teoria linguistica. Trovarém un tropèl de specialistas que s'en faràn un plasé.

Mès pensi que serià pla ora de considera en qu'un estat trobam auèi la lenga de nostra Occitania, que se dis que va del Atlantica al nort d'Italia e dempèi lo nivel de Borges juscas a Catalunha, Baleares e pla mai.

Justament, dempèi que s'en ocupon tant, nos dison que i a mai et mai de monde per parlà Occitan.
Mès, per lo comprendre ? D'un cap a l'autre de l'Occitania ?

Anguères a Carcassona, i a pas pla temps. Fosquèt un jorn de fèsta e de gloria. Se trobà tantis dins una amasada d'aquela importança, per dire tan fort que voles totis l mèma causa, es quicon de veritablament extraordinari, e d'un enorme encorajament per totis !

Aquela demostraciu d'un tal enavans de tot un poble marcarà, pla segur !

Es vertat que i a une cantitat de móts que se podon comprendre, immediatament : los que son identics ó pla vesis.

Mès, a part acó, n'i a tantis que, a part d'esse un specialista ú d'avé fatsis pron d'estudis per los avé totis immediatament en memoria, nos demandaràn un minimum de reflexiu per comprendre çó que se dis, tot en perdent lo fièl de la conversaciu. Se nos cal pas un diccionari que nos torne fà passà per Francés, que, finalament, és nostra sola lenga cocmuna per comunicà.

Avèm, ara, sabi pas quantas de metodas per aprendre l'Occitan, e cada une, comensent per anonça las particularitats de la lenga que vol ensenha que, pla segur, vesi pas cal podriá fà tres passes dins aquel forbic sans se trabà.

I a pas beson de cercà pla lessa : i a pas qu'a sautà Garona per se fisà que, d'un costat a l'autre del riu, se trabucá dejà pla, mèmes en damorent dins un sol departament (pensi al 82, lo méu).

Ba sabi, qu'vèm, noss autres Occitans, de diferenças de prononciaciu, mès se ba complicam enquèra mai, e sustot se fasème de biais qu'aquelas diferenças aparesquon enquèra mai marcadas, mai accentuadas, damoraràn mai e mai definitivas, e nos tirarém pas jamai d'quela situaciu.

Ma fà pla pena d'escriure tot acó (l'escritura, ne caldrà bé parlà, un autre cóp), mès se contumiam de nos presentà coma las tribus de nostres paires de l'Antiquitat (nos ancêtres , les gaulois ...), en grupas pla individualistas ... totis aquels que se trufon dejà de nos autres ... e de nostre patoès ...

Avès dejà fats un trabàl enorme ... Cal pas que se pèrde.

René CASTEL 03.12.2005